Rehabilitacja najmłodszych- metoda Vojty i Bobath

Coraz więcej dzieci ma deficyty neurologiczne, które wymagają efektywnych metod terapeutycznych. Do najbardziej znanych i najczęściej stosowanych możemy zaliczyć metodę Vojty i Bobath. Poniżej charakterystyka obu metod z uwzględnieniem ich genezy oraz sposobu rehabilitacji.

Metoda Vojty

Stworzona przez czeskiego neuropediatrę Prof. dr Vaclava Vojtę, specjalistę neurologii dziecięcej. Terapia opracowana w latach 1950-1970 jest skierowana do dzieci z tzw. grupy ryzyka czyli wcześniaki, niemowlęta z niską masą urodzeniową, z wadami genetycznymi, z urazami okołoporodowymi , których rozwój może być zagrożony. Metoda opiera się na latach obserwacji dzieci ze zdiagnozowanym porażeniem mózgowym. Ponadto rehabilitacja pomaga skorygować skoliozę czy dysplazję.

Celem nadrzędnym terapii jest przywrócenie dziecku prawidłowych wzorców ruchowych, które zostały zablokowane w wyniku urazu. Odbywa się to poprzez uciskanie określonych stref na ciele dziecka tak, by pobudzić odruchowe reakcje motoryczne. W tym czasie mały pacjent leży na brzuchu, plecach lub boku. Metoda Vojty ściśle wiąże się z dwoma pojęciami:

lokomocja odruchowa- wywołanie spontanicznych i automatycznych odruchów całkowicie niezależnych od woli dziecka

lokomocja skoordynowana- sprowokowanie mięśni pacjenta do wzajemnej współpracy, co skutkuje pobudzeniem struktur mózgowia na wielu poziomach

Terapię można zacząć już w 2-3 miesiącu życia dziecka kiedy układ nerwowy jest bardzo plastyczny. Właściwa stymulacja pomaga wytworzyć dodatkowe połączenia nerwowe (nawet 25% z nich kształtuje się pod wpływem bodźców).

Rehabilitacja ma szerokie spektrum zastosowania. Zalecana jest przy asymetrii urodzeniowej, kręczu szyi, obniżonym lub podwyższonym napięciu mięśniowym. Przeciwwskazaniem do stosowania tej metody są stany padaczkowe, łamliwość kości a także ogólne osłabienie spowodowane przebytą niedawno chorobą.

Metoda Bobath

Twórcami tej metody było małżeństwo fizjoterapeutka Berta Bobath i pediatra Karel Bobath. W latach 40 XX wieku w Londynie pracowali nad terapią, która zaangażuje całe ciało pacjenta. Tak powstała metoda ogólnorozwojowa Bobath bazująca na ocenie stopnia dojrzałości ośrodkowego układu nerwowego. Ma charakter neurorozwojowy, gdyż pomaga wykryć zaburzenia związane z rozwojem i wprowadzić odpowiednią rehabilitację. Po śmierci pary ich praca była kontynuowana przez kolejnych naukowców m.in. Elisabeth Koeng i Mary Quinton co zaowocowało stworzeniem łączonej metody leczenia neurorozwojowego NTD-Bobath.

Głównym celem jest wspomaganie czynności ruchowych dziecka w tym także prowadzenie jego ruchu. Czynności powtarza się do momentu, aż mały pacjent samodzielnie przyjmie prawidłową pozycję. Tym samym hamujemy utrwalanie błędnych wzorców ruchowych. Istotną rolę odgrywa napięcie mięśniowe- nieprawidłowe będzie stanowiło przeszkodę w ćwiczeniach. Bazuje się również na stymulacji sensorycznej powiązanej z czuciem powierzchownym i głębokim. Reasumując terapia polega na wpojeniu prawidłowych odruchów a nie korekcji już obecnych nieprawidłowości.

Najważniejsze jest nastawienie dziecka, dlatego nie prowadzimy ćwiczeń jeśli maluch nie chce współpracować i płacze. Fizjoterapeuci starają się w jak największym stopniu zaangażować dziecko i wykorzystać jego mocne strony- rehabilitacja ma być przyjemna.

Terapię należy zacząć jak najwcześniej, często stosuje się ją u wcześniaków.

Metodę Bobath stosuje się w podobnych przypadkach co metodę Vojty, mianowicie:

• asymetria urodzeniowa
• zaburzenia ruchowe
• wady rozwojowe Ośrodkowego Układu Nerwowego
• mózgowe porażenie dziecięce

Która metoda lepsza?

Każda z metod ma na celu zniwelowanie nieprawidłowości ruchowych i wpojenie tych właściwych. Opierają się na tych samych założeniach dlatego ciężko jednoznacznie określić, który sposób rehabilitacji jest lepszy. Mamy tutaj dwie różne drogi prowadzącego do tego samego celu. Z pewnością metoda Bobath jest przyjemniejsza dla dziecka, jednak nie powinno to być decydującym kryterium przy wyborze ćwiczeń, które wpływają na jego dalszy rozwój pacjenta. Decyzję podejmuje specjalista- fizjoterapeuta, który indywidualnie dobierze metodę rehabilitacji do maluszka. Kluczem do sukcesu w przypadku obu terapii jest systematyczność i zaangażowanie rodziców, którzy odpowiednio poinstruowani mogą ćwiczyć z dzieckiem również w domu.